فرش كرمان، نگين برجسته قالي‌بافي در جنوب شرق ايران

قاليشويي در جشنواره

ايسنا/خراسان رضوي هنر فرش دست‌بافت ايراني همواره مورد توجه هنر دوستان ايران و جهان است كه مي‌توان گفت امروزه بهترين جايگاه را در حوزه فرش‌بافي در جهان به خود اختصاص داده است. طرح‌هاي متنوع قالي و رنگ‌هاي زنده آن تنها با دستان هنرمند طراحان است كه جان مي‌گيرد. طرح‌هاي قالي ارتباطي نزديك با فرهنگ، هنر، آداب و سنن مردم اين سرزمين دارد و هر نقشي داستان خاص خود را شرح مي‌دهد.

عبدالله احراري، عضو انجمن علمي فرش ايران در گفت‌وگو با ايسنا ضمن معرفي فرش كرمان اظهار كرد: كرمان در جنوب كشور ايران به نوعي مركز بافت فرش‌هاي تصويري زيبا و قديمي به حساب مي‌آيد. اين فرش‌ها عمدتا در ابعاد۲ در۳ متري و ۳ در ۴ متري بافته مي‌شوند. تار و پود فرش كرمان از نخ و پرز آن از پشم مرغوب است كه با گره سنه بافته مي‌شود و تناليته‌هاي رنگي آن كرم كم‌رنگ، سبز يا آبي است.

وي ادامه داد: قالي كرمان در طول دوران تاريخي خود دوره‌هاي مختلفي را تجربه كرده است، اول دوره شالبافي كه طرح‌هاي قالي عمدتا از ترمه كرمان الهام گرفته مي‌شدند، دوم دوره سبزه‌زار يا گل‌افشان كه در آن طراحان كرمان از طبيعت در كار خود الهام مي‌گرفتند، سوم دوره كلاسيك كه در اين دوره طرح‌هاي افشان اسليمي و شاه‌عباسي رايج شد، چهارم دوره گوبلن كه متاسفانه طرح‌هاي آووسون و ساوونري ظهور كردند و پنجم دوره كلاسيك كه مجددا طرح‌هاي اسليمي و شاه‌عباسي مطرح شدند.

عضو انجمن علمي فرش ايران خاطرنشان كرد: در قالي كرمان طرح ترنج زيباي آن بر روي زمينه آبي قرار گرفته است. ميانكار اين فرش حاشيه مداخل را در برگرفته و اين امر نشان‌ دهنده مهارت طراحان اين منطقه در تركيب و تلفيق گل‌هاست. اين گونه فرش‌هاي تزييني با گلبوته‌هاي كوچكي كه در سراسر فرش گسترده شده در انگلستان بسيار طرفدار دارد.

استفاده از نقوش حيواني و انساني در قالي كرمان بسيار رايج است

احراري بيان كرد: اين فرش ساليان متمادي است كه به ويژه در بازار تجاري انگليس عرضه مي‌شود. بديهي است كه قاليبافي منحصر به شهر كرمان نيست بلكه در نواحي اطراف كرمان نيز رايج است و تقريبا تمام آن‌ها به عنوان فرش‌هاي كرماني به بازار عرضه مي‌شود. البته فرش‌هايي كه در يزد بافته مي‌شوند به نام فرش يزد و فرش‌هايي كه در راور بافته مي‌شوند به نام فرش راور كرمان شناخته مي‌شوند. استفاده از نقوش انساني و حيواني در طرح‌هاي قالي كرمان بسيار رايج است.

فرش كرمان، نگين برجسته قالي‌بافي در جنوب شرق ايران

وي در خصوص مهمترين ويژگي‌هاي قالي كرمان اضافه كرد: بافت آن در تمامي ابعاد به ويژه در اندازه‌هاي نرمال انجام مي‌شود، در توليد آن بيشتر از رنگ‌هاي ملايم و روشن مانند سبز مايل به زرد، صورتي، شيري، قرمز و آبي استفاده مي‌شود. همچنين مي‌توان گفت كه طرح‌هاي اين فرش بسيار متنوع است و از طرح‌هاي شكارگاهي و تصوير گلداني ترنج‌دار بسيار استفاده مي‌شود.

عضو انجمن علمي فرش ايران در خصوص بافت فرش‌هاي كرمان ادامه داد: بافت اين فرش‌ها عمدتا به وسيله گره فارسي صورت مي‌گيرد، در دو دهه اخير اما گره كمان‌شيب ظهور كرده است كه تار و پود آن پنبه‌اي بوده و براي بافت آن از سه‌پود استفاده مي‌شود. نژاد گوسفندان كرمان از نظر پشم يكي از بهترين‌ها به حساب مي‌آيد كه پتانسيل بالقوه‌اي براي توليد فرش در اين استان را فراهم آورده است.

بازار مناسب داخلي براي فرش‌هاي اصيل كرمان

احراري در خصوص بازار فرش كرمان تشريح كرد: فرش كرمان تقريبا به اقصي نقاط جهان صادر مي‌شود و به جرات مي‌توان گفت اگر بحث تحريم وجود نداشته باشد، اين فرش در بازار آمريكا از جايگاهي ويژه برخوردار خواهد شد، اما متاسفانه به دلايل مختلف از جمله تحريم‌ها، كرونا و مواردي از اين قبيل صادرات فرش كرمان نيز مانند قالي ساير استان‌ها تحت‌الشعاع قرار گرفته است و در حداقل قرار دارد.

وي افزود: البته بايد گفت كه بازار داخلي فرش كرمان بر خلاف بازار خارجي مخصوصا براي فرش‌هاي اصيل اين استان بسيار مناسب است، زيرا فرش‌هايي كه با طرح و نقوش اصيل كرمان و مواد مرغوب و رنگرزي طبيعي بافته مي‌شوند بسيار پرطرفدار هستند و خانواده‌هاي ايراني نيز از قالي كرمان استقبال مي‌كنند.

بي‌گره‌بافي تهديدي جدي براي قالي كرمان

عضو انجمن علمي فرش ايران در خصوص شيوع بي‌گره‌بافي در بين قالي‌بافان اين استان تصريح كرد: آن چيزي كه همواره براي فرش كرمان تهديد بوده بحث بي‌گره‌بافي است كه از اواخر دوره قاجار رايج شده و تحت عنوان گره كانشيب بخش عمده‌اي از قالي كرمان را تحت تاثير خود قرار داده است. مدتي پس از انقلاب از صدور اين فرش‌ها به دليل بي‌گره‌بافي جلوگيري مي‌شد اما متاسفانه اين نوع بافت دوباره در حال رايج شدن است.

باغ تالار شرق تهران

فرش كرمان، نگين برجسته قالي‌بافي در جنوب شرق ايران